U raspravama o uzrocima i povodima Prvog svetskog rata, stare teze o krivici Srbije za ovo svetsko krvoproliće, nekada negovane samo u zemljama koje su rat izgubile, sve su prisutnije u svetskoj akademskoj javnosti. Nameće se, zato, potreba da srpski stručnjaci iz različitih naučnih oblasti još jednom, iz današnje perspektive, na stogodišnjicu početka Prvog svetskog rata, razmisle o nizu pitanja koja postavlja istorija Srba i Evrope u sudbonosnoj 1914. godini.

Srpska nauka je, međutim, vreme od 1903. do 1914. odavno nazvala "zlatnim dobom" srpske kulture i politike. Ta ocena odnosi se kako na Srbiju, tako i na Srbe koji su tada živeli na teritorijama Crne Gore, Habsburške Monarhije, Osmanskog carstva, pa čak i na one u rasejanju, u dalekim SAD. Bilo je to doba Milana Rakića, Jovana Dučića, Vladislava Petkovića Disa, Sime Pandurovića, Bogdana Popovića, Jovana Skerlića, Slobodana Jovanovića, Stojana Novakovića, Milutina Milankovića, Mihajla Pupina, Nikole Tesle, Jovana Cvijića, Branislava Petronijevića, Nadežde Petrović, Koste Miličevića, Uroša Predića, Stevana Stojanovića Mokranjca, Živojina Mišića, Radomira Putnika, Stepe Stepanovića, Petra Bojovića, kralja Petra I Karađorđevića, Nikole Pašića, Milovana Milovanovića, Ljubomira Stojanovića.

Ko su bili ovi ljudi i kako današnje vreme vidi njihova dela? Ko su zaista bili Gavrilo Princip i Dragutin Dimitrijević Apis? U šta su verovale tadašnje srpske političke elite, ali i „obični ljudi“? Šta su za njih značile ideje nacije, demokratije i ljudskih prava? Kakav je bio stvarni uticaj krune, stranaka, oficira, seljačke većine na politički život zemlje? Ko su zaista bili ti seljaci-vojnici, koji su dobili epske bitke na Kumanovu, Bitolju, Bregalnici, Ceru, Kolubari, Solunskom frontu? Šta je bila „Mlada Bosna“? Kakvo je mesto Aneksione krize, Balkanskih ratova, Sarajevskog atentata u srpskoj i svetskoj istoriji toga doba?

U trotomnom kritičkom rečniku Srbi 1903-1914 na ova i mnoga druga pitanja svoje odgovore nudi niz vodećih srpskih istoričara, istoričara književnosti, istoričara umetnosti, filozofa, sociologa, antropologa, arheologa, muzikologa. Forma eseja posvećenim posebnim odrednicama omogućava savremenom čitaocu da jednoj velikoj i složenoj temi pristupi na svoj način, polazeći od pojmova i činjenica koje smatra najvažnijim, redosledom i putem koji sam odabere.

Ima li srpska istorija zlatno doba - intervju sa Milošem Kovićem, Anđelka Cvijić

Miloš Ković: Predgovor    9

I. Političke ideje

Slobodan Antonić:
Demokratija     27

Vasilije Krestić:
Jugoslovenstvo     143

Miloš Ković:
Liberalizam     153

Miloš Ković:
Nacionalizam     202

Miloš Vojinović:
Socijaldemokratija     270

Ana Stolić:
Feminizam     299

II. Filozofska i naučna misao

Aleksandar Palavestra, Monika Milosavljević:
Miloje M. Vasić     319

Bogdan Lubardić:
Nikolaj Velimirović    328

Žarko Petković:
Nikola Vulić     358

Veljko Stanić:
Mihailo Gavrilović     374

Đorđe Đurić:
Jovan Žujović     388

Danilo N. Basta:
Slobodan Jovanović     402

Boris Milosavljević:
Božidar Knežević    428

Aleksandar Petrović:
Milutin Milanković     450

Mihailo Vojvodić:
Stojan Novaković    466

Dušan Fundić:
Mihailo Petrović Alas    487

Živan Lazović:
Branislav Petronijević     500

Aleksandra Ninković Tašić:
Mihajlo Idvorski Pupin     522

Miloš Ković:
Jovan Skerlić    536

Veljko Stanić:
Stanoje Stanojević     588

Aleksandar Petrović:
Kosta Stojanović     604

Mira Radojević:
Ljubomir Ljuba Stojanović     627

Aleksandar Protić:
Nikola Tesla     647

Slobodan Naumović:
Jovan Cvijić     662

Aleksandar Loma:
Veselin Čajkanović     749


Slobodan Antonić:
Slika jednog doba     763

Indeks    851

Miloš Ković:

(Šabac 1969) je vanredni profesor Opšte istorije novog veka na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Beogradu. Predavač je i na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Istočnom Sarajevu i na Diplomatskoj akademiji Ministarstva spoljnih poslova Republike Srbije. Oblasti njegovog interesovanja su intelektualna istorija i istorija međunarodnih odnosa. Englesko, dopunjeno izdanje njegove knjige Dizraeli i Istočno pitanje (Clio, 2007) objavio je Oxford University Press, pod naslovom Disraeli and the Eastern Question (2011). Knjiga Srbi 1903–1914: Istorija ideja (Clio, 2015), koju je priredio i za koju je napisao deo tekstova, nagrađena je nagradom Matice Srpske Ilarion Ruvarac, za najbolje delo iz oblasti srpske istoriografije u 2015. godini. Pored niza stručnih članaka, štampanih u zemlji i inostranstvu, objavio je knjige Jedini put: Sile Antante i odbrana Srbije 1915. godine (Filip Višnjić, 2016) Uporišta: Članci, intervjui i besede (Catena mundi, 2016) i priredio knjige Gavrilo Princip: Dokumenti i sećanja (Prometej i Radio-televizija Srbije, 2014), Русский некрополь в Белграде: Символ исторической дружбы (sa M. Radojević) (Фонд „Русский некрополь“, Белград 2014).