PONOVO PRED NOVINARIMA U CLIU

18.05.2021.

Posle duže vremena danas je u prostorijama izdavačkog preduzeća Clio održana konferencija za novinare povodom objavljivanja knjige Austrougarska i nastanak Albanije 1896-1914, autora Dušana Fundića. Prisutnima se, najpre, obratio glavni i odgovorni urednik izdavačke kuće Clio, Zoran Hamović, istakavši kako je potreba za objavljivanjem ove tematski i naučno provokativne studije velika u aktuelnom trenutku. Ona, ujedno, predstavlja treći u nizu Cliovih izdavačkih poduhvata koji se tiču pokušaja naučnog i integralnog sagledavanja istorije albanskog naroda i albanske državnosti. Njenom izdavanju prethodilo je objavljivanje knjiga Albanci, Petera Bartla, te Savremena Albanija, Freda Abrahamsa. Sve tri knjige jesu, međutim, namenjene ne samo istoričarima, nego i širem krugu zainteresovanih čitalaca. Pred čitaocem se ovoga puta, potcrtao je Hamović, nalazi studija skrupuloznog mladog istoričara o čijem naučnom pregalaštvu, između ostalog, svedoči i činjenica da je, u nastojanju da neposredno pristupi originalnim dokumentima, ovladao albanskim jezikom. Izbor predmeta istraživanja, ukazao je autor, ishod je potrebe za izučavanjem balkanskih zajednica u širem kontekstu. Za istoriju Albanije Fundić se zainteresovao kada je, baveći se istorijom srpskog naroda potkraj 19. i početkom 20. veka, uvideo da je kod srspske intelektualne i političke elite postojao strah od odnosa privrženosti između Austrougarske i Albanaca. U Austrougarskoj je pak, simultano, postojao strah od formiranja slovenskog gvozdenog prstena. Studija je podeljena u četiri segmenta i bavi se odnosom Austrougarske prema nastanku Albanije, uzimajući u obzir širi, teorijski sagledan, odnos velikih, imperijalnih sila prema nastanku nacionalnih država. U tom pogledu odnos Austougara i Albanaca, dakle, nije jedinstven. Prvi deo knjige bavi se visokom politikom, te pregovorima između velikih sila. U njemu je naučno opservirana strategija odnosa Austrougarske prema Albancima. Dok je u prvom segmentu dat pogled odozgo, u drugom je problematizovana istorija na terenu. U njemu su razmatrana albanska očekivanja od Beča, te tok uspostavljanja poverenja između Austrougarske i Albanaca – od materijalne podrške do ulaganja u štampanje udžbenika i novina na albanskom terenu, što su bile zabranjene delatnosti u Osmanskom carstvu koje je težilo ostvarivanju vlastitih interesa. U trećem delu knjige autor se bavi uticajem austrougarske albanologije na preoblikovanje dotadašnjeg diskursa albanskog nacionalizma. Konačno, četvrti njen deo se tiče događanja tokom i nakon Balkanskih ratova, to će reći periodom nastanka albanske države i borbe za njene granice. Ta država je trebalo da bude dovoljno velika da se odupre susedima, ali nedovoljno velika da se odupre Austrougarskoj. Knjiga je, kako je u finalnom delu obraćanja sugerisao autor, namenjena ne samo čitaocima zainteresovanim za temu nastanka albanske države, nego i svima koje interesuju dinamika odnosa velikih sila prema nastanku nacionalnih država i dugoročne posledice imperijalnog nasleđa u Jugoistočnoj Evropi.