×

SRPSKI INTELEKTUALCI I JUGOSLAVIJA 1918-1929

Branka Prpa

Uprkos harizmi, znanju i ugledu, srpski intelektualci su bili nemoćni u odnosu sa politikom. U državi slabo razvijene političke kulture, skoro opšte nerazvijenosti i nepismenosti, i tek na pragu demokratskih procesa koje je usvojio savremeni svet, idealizam intelektualaca je bio poništen političkim interesima. Srpski intelektualci su bili aktivni i angažovani učesnici istorije, čije sudbinsko razrešenje je bilo van njihove moći...

Jugoslavija je 1918. bila novi toponim na starim geopolitičkim mapama Evrope i nedvosmisleni dokaz da je Prvi svetski rat iz korena promenio vekovna nasleđa evropskih naroda. U pobedničkom posleratnom ucrtavanju evropske geografije učestvovali su i predstavnici južnoslovenskih naroda, solidarno i dogovorno. Trebalo je, u istom maniru, da takav posao obave i kod kuće. To se, međutim, nije dogodilo. Prva decenija postojanja nove države Južnih Slovena suočila je srpske intelektualce sa mnogim izazovima zajedničkog života sa drugim narodima ali, isto tako, kohabitacije sa starim političkim elitama Srbije sa kojima i pre ujedinjenja nisu mogli da nađu zajednički jezik. Početni konfuzni nagoveštaji da političari nisu sposobni da u procesu konstituisanja nove države obave svoju istorijsku misiju, postali su realnost.
Ova knjiga, zasnovana na brojnim arhivskim dokumentima i literaturi, obiluje podacima o mišljenjima i stavovima srpskih intelektualaca o vremenu u kom su živeli i stvarali i o problemima države čiji su stanovnici bili. Nema iole poznatijeg akademika, profesora univerziteta, publiciste ili književnika čija argumentacija nije uključena u ovu knjigu, od Jovana Cvijića, Jovana Žujovića, Slobodana Jovanovića, Ljubomira Stojanovića, Milana Grola do Branislava Nušića, Miloša Crnjanskog i Justina Popovića.
Uprkos harizmi, znanju i ugledu, srpski intelektualci su bili nemoćni u odnosu sa politikom. Iza sebe nisu imali potrebnu partijsku i državnu strukturu i bez obzira na to koliko su njihova mišljenja bila racionalna a predlozi korisni, oni nisu uvažavani. U državi slabo razvijene političke kulture, skoro opšte nerazvijenosti i nepismenosti i tek na pragu demokratskih procesa koje je usvojio savremeni svet, idealizam intelektualaca je bio poništen političkim interesima. Srpski intelektualci bili su aktivni i angažovani učesnici istorije čije sudbinsko razrešenje je bilo van njihove moći.

Branka Prpa

Istoričarka. Diplomirala na grupi za istoriju Filozofskog fakulteta u Beogradu i doktorirala na istom fakultetu. Radila u Institutu za noviju istoriju Srbije od 1986. do 2016. godine. Od 2001. do 2008. bila je direktorka Istorijskog arhiva Beograda. Naredne četiri godine radila je za svetsku filantropsku fondaciju Arkadia, sa sedištem u Londonu, u njenom programu Endangered Archives Programme, na evaluaciji i preporuci za grantove aplikacija za zaštitu arhivske građe iz celog sveta. Istražujući preporodne pokrete na slovenskom jugu, objavila knjigu Srbsko-dalmatinski magazin, Preporodne ideje Srba u Dalmaciji 1836–1848. godine; koautorstvo u knjizi Yugoslavia's ethnic nightmare, kao i u nizu stručnih i naučnih radova o nacionalno-integracijskim procesima i jugoslovenskim intelektualcima.

Prolog Istoričar i učesnik istorije
Umesto uvoda Ko je intelektualac?

I DRŽAVA

1. Država u nastajanju
Evropska avantura srpske intelektualne grupacije (1918–1920)
Jugoslovenska demokratska liga
Nova-stara svest povratnika
Državno-pravni provizorijum

2. Preispitivanje identiteta
Da li je moguća jugoslovenska nacija
Vidovdanski ustav
Zadocnele rasprave: Pleme ili narod ili nacija
Nacionalizam i jugoslovenstvo

3. Unitarizam ili federalizam, centralizam ili decentralizam
Rasprave o unutrašnjem uređenju (1918–1921)
Anketa o srpsko-hrvatskim odnosima
Sastanak na Ilidži
Zagrebački Kongres javnih radnika
Desetogodišnjica ujedinjenja

4. Monarhija ili republika
Neborbeni republikanizam
Ko je suveren: Ustavotvorna skupština ili kralj
Vidovdanski ustav i monarhija
Politički život i kralj
Diktatura

5. Institucije
Parlament
Mogućnosti izbora
Problem političke prakse
Političke stranke
Zahtevi za novim političkim grupisanjem
Demokratska stranka
Radikalna stranka
Hrvatska seljačka stranka
Izostanak nacionalnog predznaka: Jugoslovenska republikanska stranka; Komunistička partija Jugoslavije
Kriza političkog života ili kriza političkih stranaka
Demokratija
Poštovanje „pravila igre“
Lične slobode i politička prava

II DRUŠTVO

6. Evropski modernizacijski izazovi
Kraljevina SHS prema Evropi
Kraljevina SHS iznutra: država ili društvo
Seljačka ili industrijska zemlja
Liberalna ili socijalna država
Tradicionalni oblici društvene svesti: diskriminacija žena

III KULTURA

7. Između Istoka i Zapada
Kulturni identitet i kulturno-civilizacijska uporišta
Antievropski diskursi: Sloveni će preporoditi Zapad!
Antievropski Evropljani
Jugoslovenska kulturna paradigma: između kulturnog monizma i kulturnog pluralizma
Epilog Nastajanje i nestajanje jednog ideala
Biografije srpskih intelektualaca, aktera knjige
Izvori i literatura
Arhivi
Štampa
Objavljeni dokumenti; memoari i ostali spisi

Bibliografija
Indeks

Godina izdanja : 2018.

Broj strana : 411

Pismo : Latinica

Povez : Tvrdi povez sa omotnicom

Format : 14 x 21

Težina : 723 g

ISBN : 9788671025997

KOMENTARI (0)

Preporuka za čitanje